‘Dünyanın akciğerleri’ diye nitelenen Amazon ormanlarını kerestecilikten madenciliğe ticari hedeflerle yaktırmakla suçlanan Brezilya’nın çok sağcı Devlet Başkanı Jair Bolsonaro, artık de yağmur ormanlarındaki yerli topraklarını madenciliğe açıyor.
Çarşamba günü daha evvel müdafaaya alınmış yerli topraklarında madencilik, çiftçilik ve hidroelektrik güç santrali projelerine müsaade veren yasa tasarısı açıklayan ‘Brezilya’nın Trump’ı’, “Bu hayalin gerçekleşmesini umuyorum” dedi.
Brezilya’da modern uygarlıkla teması olmayan en az 100 kabile yaşarken, aşırı sağcı önder, toplumdan yalıtılmış yerli topluluklarının korunmasından sorumlu dairenin (FUNAI) başına eski bir Evanjelist misyoner Ricardo Lopes Dias’ı atadı.
‘Bolsonaro’nun düşü, yerlilerin soykırımı’
Böylece Bolsonaro, kendisini en çok destekleyen iki kümesi – çok muhafazakar Evanjelik Hıristiyanlar ve tarım sanayi – ihya edeceğinin işaretini verirken, öteki bölümlerin büyük yansısını çekti.
Brezilya Yerli Halkları Meclisi (APIB) üyesi Sonia Guajajara, “Bolsonaro’nun düşü bizim kabusumuzdur ve kırımımız olacaktır” diyerek ekledi:
“Maden sanayi mevt, hastalık ve sefalet getirir ve bu, çocuklarımızın geleceğinin sonu demektir.”
Uluslararası reaksiyonlar kimin umurunda
Geçen yıl Amazonlarda daha evvel görülmemiş devasa boyutlarda yangınlar çıkması, bunlara müdahale edilmemesi ve ormansızlaşma oranının iki katına çıkmasının Avrupalı başkanların başını çektiği memleketler arası kınamalara yol açmasına karşın, Bolsonaro yeni planıyla dünyaya kendi Amazon gündemini dayatacağını belirli etti.
Yeni planla ilgili milletlerarası yansıları aşağı çekmek için bu defa önceden yabancı diplomatlarla bilgilendirme toplantıları düzenlenirken, Bolsonaro ‘Tropikal Trump’ lakabını hak ettiğini gösterir halde muhaliflerini provokasyon ve hakaretle kışkırtmakla meşguldü.
Şirketler topraklarında faaliyet göstermek için yerli topluluklarına para ödeyecek
Çarşamba günü planı açıklarken “Çevrecilerin baskısına uğrayacağız. O insanları şayet elimden gelseydi Amazon bölgesine tıkardım ne de olsa çevreyi çok seviyorlar” diye konuşan Brezilya Devlet Lideri, yerlilerden de “Onlar da bizim üzere insan” diye kelam etti.
Bolsonaro’nun yasa tasarısı Brezilya Anayasası’nın muhafaza altındaki yerli topraklarında madencilik ve hidroelektrik santralleriyle ilgili düzenlemelere dair 231. unsurun değiştirilmesini gerektirecek.
Bolsonaro idaresi unsurdaki düzenlemelerin muğlak olduğunu, şirketleri yasal garantiden yoksun bıraktığını ve yasadışı faaliyetleri teşvik ettiğini savunuyor.
Yeni yasa tasarısı, şirketlerin topraklarında faaliyet göstermek için yerli topluluklarına para ödemelerini öngörüyor.
‘Kabileler ortası ihtilaf çıkarır’
Demokrasi ve Sürdürülebilirlik Enstitüsü Başkanı Joao Paulo Capobianco, “Bu teşebbüsler çok ancak çok tasa verici, çünkü yerli kümeleri ortasında ihtilaflara yol açıp istikrarsızlığı körükleyecektir” ihtarında bulundu.
Yeni yasa tasarısı için “Aslında sürpriz olmadı” diyen Capobianco, “Bu hükümet Ocak 2019’da iktidara geldiğinden beri yerli halkların ve etrafın çıkarları aleyhine çalıştı” vurgusu yaptı.
‘Evanjelik misyonere emanet etmek, kümesi tilkiye emanet etmek gibi’
Survival International isimli yerli hakları örgütünden Sarah Shenker de modern uygarlıkla teması olmayan yerlilerin korunmasından sorumlu FUNAI ile ilgili şu değerlendirmede bulundu:
“Başına bir Evanjelik misyoner getirilmesi, kümesin başına tilki getirmek üzere bir şey. Açık bir saldırganlık aksiyonu, kabileleri zorla temasa açmak istediklerinin beyanı ki, bui onların yok olması manasına gelir.”
Yeni FUNAI Lideri Ricardo Lopes Dias, artık ismi Ethnos360 olan ABD’li misyoner grubu Yeni Kabile Misyonu‘nun 1997-2007 ortası üyesiydi.
Yerlilerden ‘misyonerlerden çok çektik’ açıklaması
Brezilya Amazon Yerlileri Orgütleri Konseyi (COIAB), Dias’ın atanmasına karşı yayımladığı açıklamada şunları söyledi:
“Ailelerimiz zorla kendi dinlerine döndürmeye çalışan misyonerlerin hareketlerinden tarihî olarak çok çekmiştir, Yeni Kabile Misyonu’nun birçok üyeleri de buna dahildir. Onlar palavra, şiddet ve mevt tehditlerine başvurarak büyükbabalarımız ve büyükannelerimizi temas kurmaya zorladılar.”
