Nijer devrik lideri ABD’ye müdahale çağrısı yaptı, yeni lider Fransa ile askeri işbirliğini feshetti

Eski sömürgeci Fransa’nın Afrika’da tutunacak tek kolu pozisyonunda olan, 1500 Fransız askeri ile 1000 ABD askerine ve ABD’nin İnsansız Hava Aracı (İHA) üssüne evsahipliği yapan, uranyumdan altına yeraltı zenginlikleri Fransa tarafından sömürülen Nijer’de Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum’un devrilmesi sonrası, gözler karşı tarafın askeri müdahalede bulunup bulunmayacağına çevrildi.

Dün Nijer’in Fransa’dan bağımsızlığını kazanmasının 63. yıldönümü vesilesiyle sokağa çıkan halk, Bazum’u deviren Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı’nın Kumandanı General Omar Tchiani’nin kurduğu Vatanı Muhafaza Ulusal Kurulu’na (CNSP) destek sloganları atmasının akabinde, devrik başkan, askeri müdahale daveti niteliğinde makale yayımladı. CSNP ise askeri müdahalede bulunulmaması uyarısı eşliğinde Fransa ile -asker konuşlandırmaya müsaade veren dahil- tüm askeri işbirliği mutabakatlarını iptal etti.

Bazum, ABD’nin The Washington Post gazetesinde yayımladığı makalede, “Bunu bir rehine olarak yazıyorum. Nijer, demokrasimizi devirmeye çalışan bir askeri cuntanın saldırısı altında. Hiçbir haklı çıkarılacak yanı olmayan darbe, Nijer’in demokrasi altında kaydettiği kıymetli ilerlemeyi baltalamaya yönelik sinik bir çaba” iddiasında bulundu.

Blinken boşuna mı övdü?

“ABD hükümetini ve tüm memleketler arası toplumu anayasal nizamı tekrar kurmamıza yardım etmeye çağırıyorum” diye devam eden devrik önder, ‘demokratik çoğulculuk ve hukuk devletine hürmet üzere ortak pahalar için mücadeleden’ söz edip ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’in Nijer’i ‘bir direnç modeli, bir demokrasi modeli, bir işbirliği modeli’ olarak isimlendirdiğini hatırlattı.

Nijer’in yoksulluğunun açıklaması yok

Fransa’nın mutabakatlar yapmak yoluyla sömürü nizamını devam ettirdiği Nijer’in Kalkınma Endeksi’nde 191 ülke ortasında 189. sırada olması, Fransa Nijer’de çıkarılan uranyumla nükleer santrallerini çalıştırıp elektriğinin yüzde 70’ini üretirken, Nijer yurttaşlarının yüzde 82’sinin elektrik şebekesine bağlı olmaması, yüzde 40’ının yoksulluk hududunun altında yaşamasına değinmeyen Bazum, dış yardımın ülke bütçesinin yüzde 40’ını oluşturduğunu aktardı. Devrik başkan, Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu’nun (ECOWAS) darbe gerekçesiyle uyguladığı ve kendisinin de dayanak verdiği yaptırımlar nedeniyle dış yardımın kesildiğini belirtti.

‘Son kalenize sahip çıkın’

Mali ve Burkina Faso’da yönetime el koyan askeri kümelerin eski sömürgeci Fransa’yı kovmasına atıfla “Nijer komşularımızdan kimilerini ele geçiren otoriter hareketlerin ortasında insan haklarına hürmetin son kalesi olarak duruyor” görüntüsü çizen Bazum, ‘vahşi terör uygulamaları Ukrayna’da tüm çıplaklığıyla gözler önüne serilen Wagner Kümesi gibi hatalı Rus paralı askerlerini istihdam ettikleri’ iddiasıyla Mali ve Burkina Faso’yu eleştirdi.

‘Yoksa tüm bölge Rusya’nın denetimine geçer’

ABD ile müttefiklerinin tehdit ve müdahale aracı yaptığı ‘öcü Rusya‘ söylemine sarılan Bazum, ABD ve ECOWAS müdahale etmezse, ‘Wagner’in bölgeye açık davet alacağını ve Sahel bölgesinin merkezinin tamamının Rus tesiri altına girebileceğini’ yazdı:

Nijerya, Senegal, Fildişi Kıyısı, Benin müdahaleye hazır

30 Temmuz’da 15 üyeli ECOWAS, en geç bugün Bazum’un misyonuna iade edilmemesi halinde Nijer’e askeri müdahalede bulunacağına dair ültimatom vermişti. Nijer’in güney komşusu Nijerya sınıra asker yığmaya başlarken, Senegal, Fildişi Kıyısı, Benin de Nijer’e mümkün ECOWAS müdahalesine katılacağını duyurdu. Bir ECOWAS heyetinin dün Nijer başşehri Niamey’de darbe önderiyle ve devrik başkanla görüşemeden yürüttüğü temaslardan sonuç çıkmadı.

Mali ve Burkina Faso ise Nijer’e yönelik rastgele bir işgali kendilerine karşı savaş hareketi kabul edeceklerini açıkladı.

‘Gerçek bağımsızlığımız için savaşımızı veririz’

Önceki gün TV’ye çıkan yeni Nijer idaresinin başkanı Tchiani, ‘tüm yaptırımları ve nereden gelirse gelsin tehditlere boyun eğmeyi reddettiklerini’ söyleyerek şöyle dedi:

Dün TV’de bildiri okuyan CNSP Sözcüsü Amadou Abdramane, Fransa ile imzalanan tüm askeri işbirlikleri ve protokollerin ‘derhal yürürlüğe giren biçimde iptalini’ duyurdu. Bu karara Fransa’nın ‘dikkatsiz hali ve duruma tepkisi’ münasebet gösterildi.

‘ECOWAS müdahale ederse, üyelerine saldırırız’

Abdramane, komşu Afrika devletlerini ‘Nijer’in iç işlerine karışmamaları’ konusunda uyararak aksi takdirde misilleme tehdidinde bulundu:

Nijer’in Paris, Abuja, Lome ve Washington büyükelçilerinin misyonuna son verildiğini belirten bildiride, halka, casuslar ve yabancı ülkelerin ordularına karşı dikkatli olunması, kuşkulu her türlü hareketin yetkililere ihbar edilmesi daveti yapıldı.

Libya’da pandoranın kutusunu açtıktan sonra

2011’de Libya’da Muammer Kaddafi idaresinin NATO takviyeli cihatçılarca devrilmesine önayak olarak pandoranın kutusunu açtıktan sonra cihatçı terörle çaba gerekçesiyle 2014’te Sahel bölgesinde Barkhane Operasyonu’na girişip Mali, Burkina Faso, Çad, Moritanya, Nijer’e 5500 asker konuşlandıran Fransa, artık istenmediği bölgede tutunduğu tek kısmı da kaybederek yolun sonuna geldiğini kabullenmekte zorlanıyor.

Askeri işbirliğinin iptaline Fransız kalmak

Yeni Nijer liderliğinin askeri işbirliğini feshetme açıklamasını reddeden Fransa Dışişleri Bakanlığı, yalnızca Batı Afrika ülkesinin ‘meşru liderliğinin’ bunu yapmaya yetkili olduğunu söyledi.

‘Not ettik’

“Fransa’nın Nijer ile yaptığı savunma mutabakatının yasal çerçevesi, yasal Nijerya makamlarıyla imzalanan mutabakatlara dayanmaktadır” vurgusu yapılan açıklamada, Bazum hükümetinin ‘Fransa ve tüm memleketler arası toplumun tanıdığı tek hükümet’ olduğu belirtildi. Bununla birlikte askeri işbirliğinin iptaline ait açıklamanın ‘not edildiği’ tabir edildi.

İtalya Dışişleri Bakanı: Rusya’nın karıştığına dair hiçbir ispat yok

Bu ortada İtalya Dışişleri Bakanı Antonio Tajani, Nijer’deki askeri darbeye Rusya’nın karışmış olabileceğine dair Roma’nın elinde hiçbir ispatı olmadığını söyledi.

Dün La Repubblica gazetesinin ‘Nijer’de mümkün Rus parmağıyla’ ilgili sorusuna, “Rusya’nın Nijer’deki olaylara yahut darbe hazırlığına karıştığına dair hiçbir bilgimiz yok” yanıtını veren Tajani, Nijerlilerin çoğunluğunun Rusya bayrakları ve Devlet Lideri Vladimir Putin’in posterlerini taşımalarını, “Fransa aksiliğinden öteki bir manası yok” diye kıymetlendirdi.