Tamamlayıcı emeklilik sistemi Orta Vadeli Program’dan sonra 12 Kalkınma Planı’na da girdi. Başta çalışanlar olmak üzere birçok kesim, ‘Sistem nasıl olacak, kıdem tazminatını da kapsayacak mı, kimler tamamlayıcı emeklilik sistemine dahil edilecek’ sorularının cevaplarını merak ediliyor.
Hürriyet müellifi Noyan Doğan, yeni emeklilik sistemindeki detayları açıkladı. Doğan’ın yazısında sorulara verdiği karşılıklar şöyle:
1- Tamamlayıcı emeklilik sistemi ile ne amaçlanıyor?
Tamamlayıcı emeklilik sistemi ile çalışanların, emekliliklerinde, ikinci bir emeklilik geliri elde etmeleri için ikinci basamak emeklilik sistemine geçilecek. Böylelikle çalışanlar emekli olduklarında hem toplumsal güvenlik sisteminden hem de tamamlayıcı emeklilik sisteminden emeklilik maaşı alacaklar.
2- İkinci basamak emeklilik sistemi nedir?
Dünyada üç basamaklı emeklilik sistemleri uygulanıyor. Birinci basamak çalışanların SGK’ya prim ödeyip, gerekli koşul ve şartları yerine getirdiklerinde emekli oldukları devletin sunduğu emeklilik sistemi. İkinci basamak çalışanların her ay maaşlarından kesilen, patronların de muhakkak oranda katkı yaptığı, çalışan hesabında oluşan birikimlerin fonlarda değerlendirildiği özel emeklilik sistemi. Üçüncü basamak ise şahısların büsbütün kendi tercihleri doğrultusunda birikim yapıp, gelecek için tasarruf ettiği sistem. Türkiye’de birinci basamak emeklilik sistemi ve BES ile üçüncü basamak emeklilik sistemi uygulanıyor. İkinci basamak ise 2017 yılında uygulamaya giren ve çalışanları kapsayan Otomatik İştirak Sistemi ile kısmen uygulanmaya başlandı.
3- Otomatik İştirak Sistemi (OKS) ikinci basamak emeklilik sistemi değil mi?
Değil; ikinci basamak emeklilik sistemi olabilmesi için patron katkısı olması ve çalışanların sistemden emeklilik için gerekli kaide ve şartları yerine getirmeden çıkamıyor olması gerekiyor. 2017 yılından bu yana uygulanan OKS’de giriş zarurî, yani patronlar tüm çalışanları otomatik olarak sisteme dahil etmek zorunda lakin çıkış özgür. Çalışan istediği vakit sistemden çıkabiliyor. Daha da değerlisi yalnızca çalışanın maaşından yüzde 3 kesinti yapılıyor; patronun ise hiçbir katkısı bulunmuyor. Çalışandan yapılan kesintiye de devlet yüzde 30 katkı yapıyor.
4- Tamamlayıcı emeklilik sistemi nasıl uygulanacak?
Otomatik iştirak sistemi tamamlayıcı emeklilik sistemine dönüşecek ve ikinci basamak emeklilik sistemi tam manasıyla uygulanmaya başlayacak. Çalışanın maaşından yüzde 3 kesilecek, patron de makul oranda katkı yapacak, devlet de yüzde 30 katkı yapacak.
5- Tamamlayıcı emeklilik tüm çalışanları mı kapsayacak?
Hayır; 4/A’lı yani emekçi statüsünde çalışan ile 4/C, memur statüsünde çalışanları kapsayacak. 4/B statüsünde, Bağ-Kur’luları kapsamayacak.
Sistemden çıkış yok
6- Patron ne kadar katkı yapacak?
İşveren katkısı şimdi net değil fakat yüzde 2 oranında katkı yapması planlanıyor.
7- Bugünkü üzere çalışan istediği üzere sistemden çıkabilecek mi?
Hayır; tamamlayıcı emeklilikten çıkışlar zorlaştırılacak. Emeklilik için gerekli koşul ve şartları yerine getirenler sistemden çıkabilecek.
8- Otomatik iştirak sistemi devam edecek mi?
Hayır; tamamlayıcı emeklilik sistemi başladığında otomatik iştirak sistemi artık olmayacak.
9- Kıdem tazminatını da kapsayacak mı?
Tamamlayıcı emekliliğin kıdem tazminatı ile hiçbir ilgisi olmayacak. Kıdem tazminatı başka bir bahis, çalışanın kıdem tazminatı büsbütün başka bir mevzu.
10- Sistem nasıl işleyecek?
Çalışanın maaşından yapılan kesintiler, patronun katkısı ve devlet katkısı çalışana ilişkin tamamlayıcı emeklilik hesabında birikecek. Birikimler emeklilik şirketleri tarafından kıymetlenecek. Kıymetlenecek yatırım araçlarına devlet ve çalışan karar verecek. Çalışan emeklilik için gerekli kaideler ve şartları yerine getirdiğinde hem devletin sunduğu toplumsal güvenlik sisteminden emekli maaşı alacak hem de tamamlayıcı emeklilik sisteminden ikinci bir emekli maaşı alacak.
11- Emeklilik yaşında değişiklik olacak mı?
Bugün için otomatik iştirak sisteminden 56 yaşında emekli olunabiliyor. Sisteme geçildiğinde devletten emeklilik yaşı ile tamamlayıcı emeklilikten emeklilik yaşı eşitlenebilir.
12- Tamamlayıcı emeklilik ne vakit başlayacak?
2024 yılının ikinci yarısında uygulama geçilmesi planlanıyor.
