Prof. Dr. Ortaylı: Kimse kusura bakmasın, Türkler cumhuriyetlerine sahip çıkmadılar

“Halkımız Cumhuriyet’in getirdiklerinin, karlarının farkında değil. Atatürk’ün hayali nedir, burası nasıl bir coğrafyadır, etrafındaki koşullar nasıldır? Bunlar üzerine bir düşünme yok. Sorgulamadan, farkında olmadan yaşayıp gidiyoruz. Bu durum hem seçmene hem de seçilene sorumsuzluk getiriyor. Cumhuriyetimizin 100. yılındayız. Bu formda bir kutlama olmaz. Hiçbir cumhuriyet 100. yılını bu türlü kutlamadı. Dünyada genel vicdanın zayıf olduğu ülke ABD’dir, zira Amerikalılar tuhaf bir millet. Onlar için “United States” kıymetlidir; kendi “state”leri geri planda kalır veyahut onunla övünür lakin merasimlerle kutsamaz. Mesela rastgele bir imparatorluğun yönetim edilen azınlık mensubu insanları vardır. “Tanrı Çar’ı korusun ve bizden uzak tutsun” kelamı onlardan gelir. Devletin bulunması garantidir ancak bizden de uzak dursun, benim değil diye bakılır. Amerika’da bu türlü bir tuhaflık vardır ancak orada bile bu türlü 50 yılda, 100 yılda bir gelen günler kutlanır. Fransa üzere ülkelerde ise bu büsbütün bir ulusal problemdir, Cumhuriyet’in kutlanması. Monarşinin 200., 300. yılı kutlanıyor. Beşerler bunu benimsiyor. Romanov’lar çok sevilen Rus hanedanı olmamasına karşın Ruslar Romanov’ları kutladılar. Memleketimizde ise Cumhuriyet’e saygıyı beşerler göstermedi. Kimse kusura bakmasın; Türkler Cumhuriyetlerine hürmet göstermediler, sahip çıkmadılar. Umarım 150. yılda öteki bir tablo ortaya çıkar.”