Dönemin ABD Dışişleri Bakanı George Marshall tarafından 3 Nisan 1948’de yürürlüğe sokulan Marshall Planı, 75. yılını geride bıraktı. Temelleri 1947‘de ortaya atılan program, İkinci Dünya Savaşı sonrasında Avrupa‘ya yardım sağlamayı amaçlayan ve antikomünist hedefleri olan bir ekonomik yardım paketinden oluşuyordu. Bunun nedeni ise savaşla birlikte Avrupa’da popülaritesi artan sol fikirlerin, Sovyetler Birliği’ne yönelik bir sempatiyi artırması olarak görüldü. Tek başına küresel güç olarak pozisyonlanmak isteyen ABD, Mart 1947‘de Başkan Harry Truman’ın, Kongre‘ye hitaben yaptığı bir konuşmada, Avrupa’da ‘komünist fikirlerin yayılmasını önlemenin gerekli olduğunu’ ilan etmesi ile maksadını açıkça aşikâr etti.
Halihazırda savaş sonrası ortamda ekonomisi iyice kötüleşen Avrupa’da, İngiltere’nin dış borcu üç katına çıkmış, iktisadın çeşitli kesimlerinde üretim yüzde 50, Fransa‘da yüzde 60, Almanya‘da üç kat azalmıştı. ABD iktisadı ise tam bilakis savaş yıllarında büyük ölçüde güçlendi. Bu nedenle 13 Temmuz 1947‘de Paris‘te toplanan Avrupa ülkelerinin dışişleri bakanları, Washington tarafından önerilen Marshall Planı’nı ‘Avrupa’nın restorasyonu’ kapsamında kabul etti.
15 Avrupa ülkesi Marshall Planı’na dahil olurken, İkinci Dünya Savaşı’na katılmayan Türkiye de İsmet İnönü’nün imzası ile bu yardımları almayı kabul eden 16. ülke olarak yerini aldı. Böylelikle Türkiye, kendisine yönelik ilk direkt yardımı kabul ederek ABD’den aldığı dolarları tekrar ABD’den alınması zorunlu tutulan mal ve hizmetler için kullandı. Ankara’yı plana dahil etmesi kararını 1953 yılında başkanlığa veda ederken açıklayan Truman ise “İngilizler bana artık güçlerini Yunanistan ve Türkiye’de tutamayacaklarını söyleyen bir ileti gönderdi. Derhal bir şeyler yapılmalıydı, yoksa Doğu Akdeniz komünistler tarafından ele geçirilecekti” şeklinde özetledi. Bu konuşma, Yunanistan’da sosyalistlerin iktidara gelmesini önlemek ve bu süreçte Türkiye’yi bu gaye uğruna tampon bölge olarak pozisyonlandırmak için hazırlanan planın saklı olmayan bir emelini da ortaya koymuş oldu.
Ayrıca Ukrayna krizinde de sıklıkla gündeme gelen plan, Almanya Şansölyesi Olaf Scholz’un Ukrayna’nın tekrar inşasının Marshall Planı’ndan daha büyük ve katbekat maliyet gerektireceğini söylemesi ile tekrar hatırlanmıştı. Ukrayna Devlet Lideri Vladimir Zelenskiy’nin de yeni bir Marshall Yardımı istemesi üzerine alevlenen tartışmalar, G7 ve Avrupa Birliği’nde de eleştirilmişti.
Peki 3 Nisan 1948 de yürürlüğe Escort Kurtköy konan Marshall Yardımı sonrası Avrupa ve Türkiye de neler yaşandı Mevzuyu dış siyaset uzmanı Hasan Erel Sputnik e anlattı
Bu yardımla ABD hurdaya çıkacaklarını bize vererek bir taşla iki kuş Kurtköy Escort vurdu
Marshall Planı nın aslında ABD nin Avrupa’yı gaye aldığı bir plan olduğunu belirten Erel “2. Dünya Savaşı’nda Avrupa’nın uğradığı yıkımın bir manada ekonomik telafisi amaçlanıyordu fakat asıl hedef, NATO’nun da kurulmasıyla birlikte Avrupa’yı ve savaşa katılmasa da Türkiye’yi antikomünist kampta toplamaktı. Mashall Planı, Truman Doktrini’nin Sovyetler Birliği’ni tehdit olarak görmesiyle Avrupa ülkeleri ile bilhassa ileri karakol ve Batı Asya’daki coğrafik jeopolitik pozisyonu açısından en değerli ülke olan Türkiye’nin kampta tutulması için bir rüşvetti. Bu ekonomik yardım olağanda savaşta büyük yıkıma uğrayan Almanya, Birleşik Krallık, Avusturya, Belçika üzere Avrupa ülkelerinde çok daha fazlaydı. Lakin Türkiye’nin toplam aldığı yardım 137 milyon dolar. Bu yardım natürel ki daha çok eskimiş, savaştan kalma Amerikan aygıtlarının ya da kamyonların, silahların Türkiye’ye hibe edilmesi halindeydi. ABD hurdaya çıkacağını bize vermiş oldu ve bir taşla iki kuş vurdu” dedi ve ekledi:
Türkiye’nin fonksiyonsuz bir ülke olmasının temelleri Marshall Yardımı ile atıldı
Marshall Yardımı sömürgeleştirme ve rüşvet Kurtköy Escort Bayan aracıdır
Marshall Yardımı nın Türkiye ye verilmesinin kuşkulu olduğunu vurgulayan Erel “Çünkü Türkiye savaşa girmedi, savaşta yıkıma da uğramadı. Burada asıl maksat, Truman Doktrini çerçevesinde Sovyetler Birliği’ni çevreleyecek bir antikomünist nesil, anti-Rus, anti-Sovyet bir cepten oluşturulmasıydı. Marshall Yardımı bunun kıymetli bir ayağıdır, değerli bir sömürgeleştirme ve rüşvet aracıdır. Bana nazaran hiç bir yararı yoktur, ziyanı vardır. Zira Türkiye’nin Atatürk devrinde başlayan o üretim ihtilalinin bir yandan da akamete uğramasına, duraklamasına da yol açmıştır. Bir ithalat alışkanlığı başlamıştır, hatta o yıllardan itibaren ABD mallarının âlâ ve çok kaliteli olduğuna dair bir imaj da yaratılmıştır. O yüzden Marshall Planı, Türkiye ve başka bütün Avrupa ülkelerinin ABD’nin güdümüne girmesi sonucu ne kadar büyük bir ekonomik kayba uğradıklarını gördüğümüzde ne kadar zehirli bir yardım planı olduğunu da söyleyebiliyoruz” biçiminde konuştu.
ABD Türkiye’nin kendi kendine yetebilen bir ülke olmasını engelledi
Başka vakitlerde da misal yardımlar yapıldığına dikkat çeken Erel “Meşhur ikili askeri muahedeler vardır; bunların bir kısmı NATO kapsamındadır, bir kısmı da direkt ABD ve Türkiye ortasındadır. Bunları çok hoş anlatan ve asker kökenli bir muharrir olan Erol Bilbilik de bu ikili muahedeleri kitaplarında anlatmıştı. Türkiye’nin aslında ne kadar ziyanına olduğunu, verilen askeri gereçlerin Türkiye’yi bağımlı kılmak için verildiğini, daha sonra ortaya çıkan bilgi ve dokümanlarla kanıtlanmıştı. Mesela ABD’nin verdiği silahlar bu kapsamda. Türkiye Kıbrıs Barış Harekatı’nda bu teçhizatları kullanmadı zira ABD ambargo koydu. Yeni silah vermedi, yeni yardım da yapmadı, muahedeye uymadı. ABD, Türkiye’nin kendi kendine yetebilen bir ülke olmasını engelledi. Marshall Planı ile 1948’de başlayan süreç bugünlere kadar gelmiş durumda. Türkiye’deki siyasi tablo Batı ülkelerinde tartışılır olmuş, Türkiye’ye ulaşılamayacak bir Avrupa Birliği üyeliği havucu uzatılmış. Yani daima bu türlü Batı’nın kapılarında zavallı bir yarı sömürge ülke pozisyonuna düşürülmüştür. Bütün bu ‘yardım’ denilen sürecin bence özü budur” ifadelerini kullandı
Artık ABD Marshall Planı na benzeri bir şey yapamaz bu lakin dünyanın yeni güçlerinin devreye girmesiyle yapılabilir
Ukrayna krizinde de sıklıkla gündeme gelen Marshall Planı dahil olmak üzere Batı dayanaklı yardımlara değinen Erel “Artık Batı o durumda değil. ABD’nin şu anda kendi alt yapısı çöküyor. Yeni bir Marshall Planı başlatacaksa ABD’nin en evvel kendisini elden geçirmesi lazım. En az 4-5 trilyon dolarlık tren yolu köprü, karayolu ve fabrika üzere her türlü alt yapının çürümüş olduğu raporları yıllardır Amerikan medyasında yazılıp çiziliyor. Ne Trump ne Biden buna deva olamadı. Biz her gün ABD’de bir trenin devrildiğini, orada kimyasal bir felaketin ortaya çıktığının haberlerini görüyoruz. ABD’de bütün para, finans bölümüne yönelmiş, kendi ülkelerini bile eskisi üzere memnun edemeyen bir ABD’nin, doların milletlerarası rezerv para olma özelliği de tartışılırken kendi şirketlerine Ukrayna’da iş yaratacak halde bir yeni plan yapması çok güç görünüyor. Bunu tahminen farklı ve geniş iştirakli bir biçimde yapabilir lakin artık dünyanın yeni güçlerinin yeni şartlarının devreye girmesiyle yapabilir. Tek başına ABD’nin Avrupa’ya yahut Asya’ya, Afrika’ya yapacağı Marshall Planı’na benzeyen bir şey yok. Ukrayna yahut Suriye tekrar ayağa kaldırılacak olsa bunu muhtemelen yeni dünya güçleri yapacak. Çin başta olmak üzere, BRICS ve Rusya üzere daha geniş kapsamlı, global ve tekrar oluşturulan bir dünya tertibi içinde yapılacaktır” dedi.
