Hızlı Moda Nedir?
Hızlı Moda 21. yüzyılda globalleşen moda sanayisinin büsbütün kar hedefli süratli üretim ve tüketime dayalı bir iş modelidir.
Moda dalındaki seri üretim ve tüketim eğilimine verilen bu tanımlama kendini daima yenileyen bir çeşit kullan-at moda akımıdır. Tıpkı vakitte daha çok eseri daha ucuza satmak demektir.Bu sürate yetişmeye çalışan firmalar kaliteden çok niceliğe ehemmiyet verince tüketici davranışlarında da değişikler gözlendi.Ucuza alınıp çok az giyilen bazen giyilmeyen eserlerle çöplükler tıka basa doldu.Son 15 yılda giysi alımının % 60 arttığı saptandı. Dokuma sanayisi dünyayı en çok kirleten sanayiler ortasında ikinci olarak yerini aldı.
Madalyonun Öteki Yüzü
COVID-19 global salgınının sıhhatimizi tehlikeye attığı, hayatımızı ve alışkanlıklarımızı baştan başa değiştirdiği bir gerçek. Bununla birlikte salgının özellikle birinci devrinde konutlara kapanmış olmanın getirdiği hissiyatın da tesiri nedeniyle tüketim çılgınlığı had safhaya ulaştı ve çevrimiçi alışveriş farklı bir boyuta ulaştı.
Öte yandan konutlarımızda oturuyor olmamıza, toplumsal hayatımız çok büyük ölçüde kısıtlanmış olmasına karşın dokumacılık harcamalarımız ne yazık ki azalmadı.
Yapılan bir araştırma global moda sanayisinin yaklaşık 2,1 milyar ton sera gazı emisyonu ürettiğini ortaya koydu. Bu oran global toplamın tek başına %4’ünü oluşturuyor. Buna kirletilen suyun da eklendiğini düşündüğümüzde dalın gezegene ne kadar makus bir tesir ettiğini anlamak mümkün oluyor.
Tüm bunlara dünyanın globalleşmesiyle birlikte ucuz üretim alışkanlığının arttığını da eklemek gerek. Bu da geride kalmış toplumlarda ucuz insan gücünü makûs kaidelerde kullanarak üretilen dokumacılık eserleri manasına geliyor.
İşte “Sürdürülebilir Moda” akımı tam olarak bu çerçevelerde var olan nizama alternatif öneriyor. İnsan emeğinin karşılığının verildiği, dokuma üretiminin ve tüketiminin çılgınlıktan kurtarıldığı bir alternatif manasına gelen Sürdürülebilir Moda akımıyla ilgili bizlere de bir oldukça vazife düşüyor.
Peki bunları biliyor muyduz?
Sadece bir pamuk tişört üretiminde yaklaşık 2700 litre su kullanıldığını ve bunun bir insanın 900 günlük su tüketimine eşit olduğunu,
2013 yılından beri Hindistan’da yılda ortalama 12.000 pamuk çiftçisinin, süratli büyüyen talebe karşı aldıkları borçlar ve karlarındaki düşüş sebebiyle çaresizlikten intihar ettiğini, birçoklarının çocuklarının pamuk için kullanılan tarım ilaçları yüzünden engelli doğduğunu yahut kanserden hayatlarını kaybettiğini,
Artan talebe en karlı formda karşılık verebilmek için bir çok markanın, Kamboçya, Pakistan ve Bangladeş üzere gelişmekte olan üçüncü dünya ülkelerinde üretim yaptırdığını ve bu ülkelerde ortalama bir konfeksiyon personelinin 16 saat çalışarak günde yaklaşık 3$ kazandığını,
Bangladeş’te yaşları 5 ile 14 ortasında değişen çocukların yüzde 15’inin dokuma fabrikalarında, çok makûs şartlarda çalıştığını,
2013 yılında Bangladeş’te yaşanan Rana Plaza faciasında, bina içinde çatlaklar olduğu tekraren bildirilmesine karşın, üretim durmasın diye idare tarafından önlem alınmaması sebiyle, 1134 kişinin göçük altında kalarak hayatını kaybettiğini, 2000 kişinin önemli biçimde yaralandığını.
Büyük ihtimalle hayır.
Peki tüm bunların kaynağının bizim daima daha ucuz olsun, daha çok olsun, en yenisi benim olsun zihniyetimizden kaynaklandığını hiç düşünmüş müydünüz?
Hızlı Moda Ziyanları Nedir?
İhtiyaç fazlası üretim ile doğal kaynakları süratle tüketmesi.
Üretim evresinde kullanılan kimyasal tarım ilaçlarının ve gübrelerin tabiata verdiği ziyan.
Ürün kademesine gelmeden evvel boyama üzere süreçlerin tabiatta yarattığı kirlilik.
Kullanılabilir yahut geri dönüştürülebilir dokumacılık atıklarının çöpleri dolduruyor olması.
Hazır giysi dalının karbon salımında petrolden sonra ikinci sıraya yükselmesi.
Adaletsiz ve makus çalışma şartlarını göz gerisi edilerek ucuz işçiliğin desteklemesi.
Artık Daha Şuurlu Davranmalıyız
Sürdürülebilir modaya bir adım daha yaklaşmak için yapabileceğimiz bir diğer şey ise düşünerek satın almak…
Bir şey satın almadan evvel kendinize sorun; “Alacağım şeye hakikaten gereksinimim var mı yoksa yalnızca bir instagram fenomeninden mi etkilendim? Bu parçayı alırsam aşağı üst kaç sene kullanabilirim? Bu kumaş keten, pamuk, ipek üzere doğal bir içerikten mi yapılmış yoksa polyester üzere dünyaya karbon ayakizi bırakacak bir sentetik kumaştan mı? Organik kumaşlardan üretilmiş modülleri nereden bulurum? Bu kesimin daha uygun şartlarda üretilmiş bir benzerini X markadan Y TL daha fazlaya alıp, daha uzun yıllar kullanamaz mıyım?”
Son olarak yapılabilecek bir diğer şey ise geri dönüştürmek, ikinci el yahut eski modüllere yönelmek olabilir…
Giyim firmalarının son devirde başlattığı kampanyalarda genel olarak eski kıyafetlerin dönüştürülmesine tartı verildiğini görmüşsünüzdür. Artık hazır giysi firmaları da bu minvalde kampanyaları oluşturuyor.
Bununla birlikte Sürdürülebilir Moda ile alakalı olarak insanlığa düşen vazife aslında işin tüketim tarafında. Artık kıyafetler daha kısa ömürlü olarak tasarlanıyor ve bu nedenle de emsal kıyafetleri çok kısa vadeler içerisinde tekrardan almak gerekiyor.
Bu noktada tüketimi tekrarlamak yerine neler yapılabileceğini düşünmek gerek. İkinci el tüketim bu bahiste en çok öne çıkan alternatif lakin bununla birlikte özel ve sürdürülebilir eserler sunan markaların olduğunu, kişi bazlı el emeği atölyelerin de düzgünden uyguna artış gösterdiğini unutmamak gerek.
Yine hazır giysi firmalarının kelamı geçen kampanyalarını kullanmak da bu noktada yararlı olabilir. Kullanmadığımız dokumacılık eserlerinin etrafımızda muhtaçlığı olanlara, belediyelerin oluşturduğu geri dönüşüm kumbaralarına gönderilmesi de tüketimi azaltmak ismine kıymetli bir seçenek.
Eskiyen kıyafetlerin yine tasarlanması -örneğin pantolonların şortlara dönüştürülmesi gibi-, dolapta kullanılmayan kıyafetlerden kurtulmak üzere alternatifler gereksinimlerin daha net karşılanabilmesi ve modanın sürdürülebilir olması ismine pahalı.
Tüm bunlarla birlikte gezegenimize ziyan veren süratli moda anlayışının rayına oturabilmesinin anahtarının tüketimi azaltmak olduğunu hiçbir vakit unutmamak gerek!
