Çin Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi (CDC) hafta sonunda Pekin’de Covid-19’un kökeninin araştırmasıyla ilgili data ve bilgi paylaşımına ait basın toplantısı düzenledi.
Covid-19’un kökenine ait memleketler arası bilim dünyasıyla kâfi bilgi paylaşılmadığına dair tenkitlere karşılık veren kurum yetkilileri ve bilim insanları, geçen hafta milletlerarası bilim mecmuası “Nature”da paylaşılan DNA bilgilerinin virüsün insan kökenine işaret ettiğini öne sürdü.
Salgının birinci ortaya çıktığı Vuhan’daki deniz eserleri besin pazarında hayvanlardan ve etraftan toplanan 1300’den fazla numunenin DNA tahlillerinin paylaşıldığı çalışmada, incelenen 457 hayvan numunesinin hiçbirinde virüse rastlanmadığının altını çizen araştırmacılar, bunun hayvanlardan bulaşma mümkünlüğünü geçersiz kıldığını savundu.
Araştırmacılar, etraftan toplanan 923 numunenin olumlu bulgu içeren 73’ünde rakun köpekleri ve öteki yabanî hayvanların DNA’sına rastlandığını, bunun hayvandan bulaşma kanısını ortaya çıkardığı görüşünü lisana getirdi.
‘Hayvanlardan değil diğer insanlardan…’
Peking Üniversitesi Ömür Bilimleri ve Teknoloji Üniversitesi Dekanı Tong Yigang, etraf numunelerinin genetik diziliminin birinci hadiselerden alınan numunelerle birebir örtüştüğüne dikkati çekerek, “Bu bulgular, pazardaki hadiselerde virüsün satılan hayvanlardan değil öbür insanlardan bulaştığına işaret ediyor” sözünü kullandı.
Covid-19’un kökenini kesin olarak işaret eden sağlam bilimsel delilin olmadığını savunan Tong, virüsün hayvandan bulaşma ihtimali yanında laboratuvardan çıkma ihtimaline dair de rastgele bir bilginin bulunmadığını, Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) uzman heyetinin 2021’de Vuhan’da yürüttüğü incelemelerde bu ihtimalin “son derece zayıf olduğu” sonucuna varıldığını hatırlattı.
CDC araştırmacıları, salgının ortaya çıkmasını izleyen Ocak-Mart 2020 tarihlerinde toplanan numunelerin genetik dizilimine ait dataları geçen ay DSÖ’nün GSIAD bilgi tabanında paylaşmıştı.
Bir küme milletlerarası araştırmacı, bu datalardan hareketle Covid-19’un pazarda satılan rakun köpeklerinden insanlara bulaşmış olabileceği hipotezini ortaya atmıştı.
Ancak Çin’in bunun çabucak akabinde paylaştığı genetik bilgileri veri tabanından silmesi, şeffaflığa dair yeni tartışmalara yol açmıştı.
DSÖ Genel Sekreteri Tedros Adhanom Ghebreyesus, Çin’i Covid-19’un kökenine ışık tutabilecek bilgileri geç paylaştığı ve bu mevzuda gayrı şeffaf bir tavır izlediği gerekçesiyle eleştirmişti.
Covid-19 birinci sefer Vuhan’daki besin pazarında görülmüştü
Dünya, Covid-19 salgınından birinci sefer, Çin’in 31 Aralık 2019’da Hubey eyaletine bağlı Vuhan kentinde “kaynağı bilinmeyen gizemli teneffüs yolu hastalığının” ortaya çıktığını Dünya Sıhhat Örgütüne (DSÖ) bildirmesiyle haberdar olmuştu.
Hastalık, birinci defa Vuhan’da deniz eserleri besin pazarını ziyaret eden bireylerde görülmüş, sebebi anlaşılamayan “solunum rahatsızlığı” şikayetiyle birinci hasta, 17 Kasım 2019’da hastaneye başvurmuştu.
Akciğer iltihaplanmasına yol açan hastalığa yarasalarda bulunan bir beta koronavirüsün mutasyona uğramış hali olduğu kestirim edilen, daha evvel bilinmeyen cinsteki bir koronavirüsün sebep olduğu anlaşılmıştı.
DSÖ heyeti Vuhan’da araştırma yürütmüştü
DSÖ, 2021 yılı başında, Covid-19’un kökenlerini araştırmak üzere, birinci olayların ortaya çıktığı Çin’in Vuhan kentine memleketler arası bilim insanlarından oluşan bir heyet göndermişti.
Heyet, kentte birinci hadiselerin görüldüğü Vuhan Deniz Eserleri Besin Pazarının yanı sıra virüsün kaza sonucu dışarı çıktığı tez edilen Vuhan Viroloji Enstitüsünde de incelemeler yapmıştı.
2002-2003 yıllarında Çin’i ve Asya ülkelerini etkileyen Akut Teneffüs Yolu Sendromu (SARS) salgınının akabinde, yarasa koronavirüslerinin genetik bilgilerinin olduğu bir arşiv oluşturmak emeliyle kurulan enstitü, Covid-19’un buradaki laboratuvarda yapay olarak üretildiği ve ezkaza dışarı çıktığı argümanlarına mevzu olmuştu.
Çinli yetkililer, kelam konusu argümanları reddetmiş, Covid-19’un öteki bir ülkede ortaya çıktığı ve ithal dondurulmuş deniz eserleriyle ülkeye geldiğine dair kanıtlanmayan karşı tezler ortaya atmıştı.
