ABD ve Almanya’dan bilim insanlarının 2011 2022 yılları ortasında yaptığı ve sonuçları bu yılın başında Escort bayan Science mecmuasında yayımlanan araştırmasına nazaran yapay aydınlatma geceleri gökyüzünün her yıl yüzde 10 daha fazla aydınlık olmasına ve doğal gece imgesinin kaybolmasına neden oluyor
Yapay aydınlatmadaki artış sebebiyle yaşanan ışık Bayan escort kirliliğinin tabiat ve beşerler üzerindeki tesirleriyle ilgili AA muhabirine değerlendirmelerde bulunan Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Ekoloji ve Etraf Biyolojisi Ana Bilim Kısmı Lideri Prof Dr Latif Kurt bütün Escort canlı cinslerinin bir biyolojik saati olduğunu ve buna fotoperiyodik rejim dendiğini belirtti
Kurt Bu fotoperiyodik rejimin yani aydınlık ve karanlık devrenin mühletinin yapay aydınlatmayla değiştirilmesi ekolojik dengeyi bozan ekosistemde yaşayan tüm cinsleri olumsuz etkileyen gerilime sokan üreme davranışlarını gerçekleştirememelerine hormonal yapılarının bozulmalarına ve bağışıklık sistemlerinin düşmelerine neden olan en küçük organizmadan beşere kadar tüm organizmaları olumsuz etkileyen bir faktördür dedi
Yapay ışığın ekosistemde yaşayan bütün tiplerin hayat döngülerini değiştirdiği için bir kirlilik casusu olarak kabul edildiğini ve gereksiz kullanıldığında hayatı sınırlayan bir faktör olduğunu vurgulayan Kurt ışık kirliliğinin kimi hayvan çeşitlerinin kuşağını tehdit edebilecek tesirlere neden olabildiğini söyledi
Kurt ışık kirliliği denildiği vakit kent ekosistemlerinin akla geldiğini ancak kırsal bölgelerde kullanılan gereksiz aydınlatmaların bilhassa otoyollardaki aydınlatmaların da yaban hayatını olumsuz etkilediğini aktardı
‘Işık kirliliği hayvan popülasyonlarında düşüşe neden olabiliyor’
Bütün canlılarda büyüme tepkilerinin karanlıkta gerçekleştiğini anlatan Kurt Gece vakti bir seraya girseniz çıt diye bir ses duyarsınız Bu büyümenin sesidir Birtakım hormonlar karanlıkta karbondioksit yoğunluğunda aktive olur Yani akşam çiçek olan bir salatalığı sabah meyveye dönüşmüş biçimde görebilirsiniz diye konuştu
Kurt ışık kirliliğinin hayvan popülasyonlarına tesiri hakkında şu bilgileri paylaştı
Göçmen kuşlar yapay ışık kaynakları gördüklerinde bu ışık kaynaklarına yönelerek orada adeta fırdöndü yapıyor ve binalara çarpıyorlar Bu nedenle çok önemli kuş vefatları gerçekleşebiliyor Bu yapay ışık kaynakları kuşların göç yolunun bozulmasına neden olabiliyor Böceklerde ritim bozulmasına neden oluyor Çok çarpıcı bir örnek vermek gerekirse ateş böcekleri çiftleşme faaliyetleri için 14 metreden ışık saçarlar Bu gereksiz aydınlatılmış bölgelerde bunların çiftleşme faaliyetlerinin gerçekleşmemesine diyapoz yani kışlama çoğalma ve göç hareketlerinde bozulmalara polimorfizme çok şekilcilik neden olduğu biliniyor Mesela gündelik hayatımızda spor alanlarının kenarında geceleri kurbağalar görürüz Bu kurbağaların aydınlatılmış bölgelerde çiftleşme faaliyetini gerçekleştiremedikleri hasebiyle popülasyonlarında önemli bir düşüş yaşandığı biliniyor Çok yeterli bildiğimiz örneklerden bir tanesi de caretta carettalar Kumsalda birinci çıkan yavrular ay ışığına hasebiyle güneşe yanlışsız yönelerek hareket ederler Kumsalın ardında yapay bir aydınlatma olduğunda taraflarını kaybedip ulaşmaları gereken deniz ekosistemi yerine karaya yönlenebilmekteler Münasebetiyle bu da onlarda popülasyon kayıplarına neden olabiliyor
Canlı hayatını tehdit eden en kıymetli ögenin ekolojik istikrarın bozulması olduğunu işaret eden Kurt yapay ışığın hayvanların kış uykusuna yatma ve göç vakitlerini olumsuz istikamette etkilediğinin altını çizdi
Işık kirliliğinin bitki toplulukları üzerindeki tesirinden de bahseden Kurt Bildiğimiz üzere bitkiler ışığı kullanarak fotosentez yapıyorlar ancak ne vakit yapıyorlar Fotosentezin büyük bir kısmını gündüz gerçekleştiriyorlar Gece bitkilerin karbondioksit yoğunluğunda büyüme tepkilerinin gerçekleştiği devirde bu yapay aydınlatmaya maruz kalan bitkilerde boğumlar anatomik biçim bozuklukları ozmotik basınçta değişiklikler klorofil ölçüsünde azalma respirasyon yani teneffüs suratında artışlar gözlemleniyor Teneffüs suratında artış o çeşidin gerilime girmesi manasına geliyor Erken çiçek açma dinlenme periyoduna girememe üzere birçok olayı etkiliyor dedi
‘Dünya nüfusunun yüzde 80’i ışık kirliliğinden olumsuz etkileniyor’
Yol cadde park ve bahçe aydınlatmalarının binaların dış cephe aydınlatmalarının reklam panolarının ve güvenlik hedefiyle kullanılan yapay aydınlatmaların kentlerdeki ışık kirliliğinin temel kaynağı olduğunu bildiren Kurt dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 80’inin ışık kirliliğinden olumsuz etkilendiğine ve ABD ve Avrupa’da yaşayanların yüzde 99 unun doğal bir gece yaşayamadığına dikkati çekti
Kurt şöyle devam etti
Gece yeterli karartılmamış ışıklı ortamda uyuyan çocuklarda büyüme hormonları etkin olmadığı için sağlıklı bir büyüme gerçekleşemiyor Bunun yanı sıra melatonin üzere kimi hormonların gereğince salgılanmaması hem bağışıklık sistemini düşürüyor hem de göğüs kanseri ve prostat üzere birtakım sıhhat problemlerini tetikliyor Hasebiyle ışık kirliliği dediğimizde yalnızca ekosistemdeki çeşitlere tesirinden değil insan sıhhatine da tesirleri olan çok geniş bir kirlilikten bahsediyoruz
Gereksiz aydınlatmaların güç israfına neden olduğuna değinen Kurt Doğru aydınlatmadığımız için fazlaca güç kullanıyoruz Kullandığımız bu güç boşa giden bir para demek Bununla ilgili birtakım ülkelerde ne kadar güç israfına neden oluyor diye önemli çalışmalar yapılmış Mesela ABD’de bilhassa bu aydınlatmaların yüzde 30 güç kaybına neden olduğu bunun da ülkeye yıllık 10 15 milyar dolarlık bir maliyeti olduğu tespit edilmiş tabirlerini kullandı
Işık kirliliğini önlemek için mümkün olduğunca harekete hassas lambalar vakit denetimli aydınlatmalar ve tek renkli monokromatik ışık kaynaklarının kullanılması gerektiğini vurgulayan Kurt armatür tiplerinin yönetmeliklerle belirlenmesi ve aydınlatılacak yere uygun optimum aydınlatma kriterlerinin oluşturulması teklifinde bulundu
